Graag delen we weer tips en nieuws op het gebied van coaching in het onderwijs met je!
In de editie mei 2023 van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs lees je o.a.:
Ga hier naar de webversie van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs.
Titel: Praktijkboek intervisie, proces & methoden. Meer vermogen door helpende vragen.
Auteurs: Monique Bellersen & Inez Kohlmann, Boom uitgevers Amsterdam.
Boekrecensie door Frouke Visser
“Op zoek naar nieuwe input over intervisie, kwam ik dit boek op het spoor. In 2021 is er een geheel herziene editie verschenen, waardoor de weeffoutjes eruit zijn gehaald, er feedback van gebruikers in is verwerkt en de uitgave weer beschikbaar is. Het boek heeft een heldere visie op goede intervisie, kortweg: vertragen, vertragen en nog eens vertragen. Na een introductie op de essentie van intervisie, het belang voor het individu en de organisatie, volgt een uitgebreide beschrijving van het proces van intervisie. Er wordt een algemeen model aangeboden van de fasen die rondom een bijeenkomst aan de orde zijn. Daarnaast worden er 27 methoden/werkvormen in heldere stappen beschreven.
Verder kun je bij elke methode de voor-en nadelen en de valkuilen teruglezen en wordt er achtergrondinformatie gegeven die je kan helpen in je keuze voor een passende methode. Die beschrijvingen zijn heel volledig, waardoor je er als intervisor goed mee uit de voeten kunt. Alle 27 methoden staan in een overzichtelijk schema met handige criteria om tot een keuze te komen.
De auteurs staan ook stil bij het maken van een goede start met een groep: hoe stel je een groep samen, het nut van een kennismakingsbijeenkomst, het besluit over spelregels, wat is een bruikbare casus en intervisievraag, de verschillende rollen van inbrenger, intervisor en deelnemers, wat is reflectie. In de procedurebeschrijving wordt er vanuit gegaan dat de intervisor altijd vooraf overleg heeft met de inbrenger over zijn/haar casus en samen afstemt over de keuze van de methode. De praktijk is altijd weerbarstiger dan de theorie: het afschermen van de agenda voor intervisiebijeenkomsten is in het onderwijs een kunst op zich. Het was fijn geweest als de startende intervisor ook kon lezen hoe het verloopt als je niet vooraf de casus gekregen hebt en zelf de methode moet kiezen. Daar staat tegenover dat een ervaren procesbegeleider daar vast wel uitkomt.
De auteurs leggen helder uit wat de meerwaarde van begeleide intervisie onder leiding van een intervisor kan zijn. De competenties van een intervisor worden beschreven, dat maakt het boek ook bij het gebruik in een training tot intervisor waardevol. Kortom, een hele bruikbare en overzichtelijke bron voor de meer ervaren intervisor die de zaken weer eens goed op een rij wil zetten en nieuwe methoden wil ontdekken, en een goed naslagwerk voor (de scholing van) de startende intervisor.”
Titel: De schoolcoach, praktijkboek voor het coachen van leraren.
Auteur: Guido van den Brink, CPS uitgeverij.
Boekrecensie door Mieke de Leeuw
“In september 2022 bleek dat het boek ‘Het geheim van een goede coach’ van Martie Slooter niet meer te bestellen was. Jammer, want dit boek staat al een aantal jaar op onze literatuurlijst. Het beschrijft een uitwerking van een gespreksmodel in gespreksfasen waarbij wordt ingegaan op de verschillende doelgroepen in de school (de zij-instromer, de startende leraar, de leraar met een specifiek probleem en de ervaren leraar met een opgelegd coachtraject) en wat dat aan vaardigheden van de coach vraagt. In onze opleidingsbijeenkomsten oefenen de coaches met de deze verschillende gespreksfasen. Maar niet getreurd, het CPS heeft een vernieuwde en uitgebreide versie van dit boek op de markt gebracht met als titel ‘De schoolcoach’.
Het boek bestaat uit 15 hoofdstukken en telt verschillende bijlagen. De eerste twee hoofdstukken gaan over coaching in de school ( o.a. over het doel van coaching op school, de doelgroepen in de school) en visie op coaching (wat is coaching, houding en vaardigheden van de schoolcoach) Dan volgen er 2 hoofdstukken over de start van het coachtraject en een algemeen hoofdstuk over het coachgesprek. In hoofdstuk 5 t/m 11 komen de verschillende gespreksfasen aan bod. Hoofdstuk 12 gaat over de afronding van het coachingstraject en hoofdstuk 13 over e-coaching. Tot slot worden in hoofdstuk 14 aanvullende coachtechnieken en -benaderingen beschreven en het boek sluit af met implementatie van coaching op school, hoofdstuk 15. Het is een compleet boek geworden dat voor onze coaches in opleiding geschreven lijkt te zijn. Dus met ingang van het nieuwe opleidingsjaar, september 2023, staat deze titel op onze literatuurlijst!”
Binnenkort gaat Mieke de Leeuw, al 16 jaar vaste opleider van de opleiding Coach in het Onderwijs, met pensioen. Graag geven we haar de ruimte om enkele herinneringen te delen en vooruit te kijken.
Een blik terug…
Waar ben je het meest trots op?
“Dat we de Coach in het Onderwijs opleiding, na de opheffing van Centrum voor Nascholing, waar ik als opleider 10 jaar actief voor ben geweest eerst twee jaar via stichting Iris hebben kunnen verzorgen. En dat we vervolgens de moed hebben gehad om daarna de opleiding in eigen beheer voort te zetten. Dat is een proces geweest waarin ik het voortouw heb genomen maar samen met Heleen uitvoering aan heb gegeven. Nu, na 4 succesvolle jaren hebben Frouke en Heleen het initiatief genomen om de opleiding weer terug bij een brede organisatie onder te brengen, de HvA.”
Wat was je grootste uitdaging van de afgelopen 16 jaar?
“Het online verzorgen van de opleiding in Corona tijd. Dat was een hele omschakeling en een zoektocht naar de optimale invulling van de opleidingsbijeenkomsten. Ik had niet kunnen bedenken dat we ook op deze manier de kwaliteit van onze opleiding konden waarmaken. Maar dat is gelukt, we hebben de opleiding doorontwikkeld en meer blended gemaakt. Dat betekent dat bepaalde onderdelen, zoals bijvoorbeeld de bijeenkomsten van de leergroepen, nu nog steeds online plaatsvinden.”
Wat heeft het werk als opleider jou persoonlijk gebracht?
“Een enorme ontwikkeling en verrijking: grote kennis van en ervaring op het vakgebied.
Mooie ontmoetingen, nieuwe inzichten, uitbreiding van mijn handelingsrepertoire, een groeiend zelfvertrouwen en vandaaruit de rust om uitdagingen aan te gaan en uit mijn comfortzone te komen…”
Op welke manier ben jij als mens rijker geworden door het opleiden van andere coaches?
“Zien en ervaren hoe het ook anders kan, daar geïnspireerd door raken. Hun enthousiasme voor dit coach vak, de wil om het te leren, de motivatie om hun collega’s te begeleiden, mijn indirecte bijdrage aan de ontwikkeling van hun school, en daarmee van het onderwijs dat me zo aan het hart gaat.”
Wat bleek voor jou het meest waardevol in de samenwerking met collega-opleiders?
“Hun deskundigheid, enthousiasme en motivatie. Dat ik de kunst bij ze heb mogen afkijken, dat we aanvullend blijken te zijn en dat er wederzijds respect is voor elkaars kwaliteiten en vervormingen.”
…en een blik vooruit!
Hoe ziet jouw perfecte dag eruit als je met pensioen bent?
“De perfecte dag is een dag waarop ik met tevredenheid en voldoening terugkijk. Dat kan zijn omdat ik een waardevolle ontmoeting heb gehad, een mooie wandeling heb gemaakt, een goed boek heb gelezen, geïnspireerd ben geraakt door een tentoonstelling of… vul maar aan… het kan dus echt van alles zijn.”
Welke passie die je ook in je werk inzette, zet je voort in je volgende levensfase?
“Mijn betrokkenheid, luisterende houding, het vermogen om oordelen uit te stellen, het onbevangen ergens instappen (‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik kan het’) Zijn dit passies? In ieder geval lijkt het mij een goed idee om dit vooral in te blijven zetten!”
Wat is je verlangen voor de komende vijf jaar?
“Dat ik gezond mag blijven zodat ik die dingen kan doen die ik graag doe en dan ook nog het liefst met die mensen die er voor mij toe doen!”
Waarvoor zou jij als gepensioneerde een coach kunnen/willen inzetten?
“Om keuzes te maken, er is nog zoveel dat ik belangrijk vind. Ik wil nog zo graag van belang zijn, bijvoorbeeld als vrijwilliger, dat het handig is om daarin prioriteiten aan te brengen. Wat past nu echt bij mij, waar wil ik nog voor gaan?”
Wat is je verlangen voor de komende vijf jaar?
“Dat ik gezond mag blijven zodat ik die dingen kan doen die ik graag doe en dan ook nog het liefst met die mensen die er voor mij toe doen!”
Waarvoor zou jij als gepensioneerde een coach kunnen/willen inzetten?
“Om keuzes te maken, er is nog zoveel dat ik belangrijk vind, ik wil nog zo graag van belang zijn, bijvoorbeeld als vrijwilliger, dat het handig is om daar prioriteiten in aan te brengen. Wat past nu echt bij mij, waar wil ik nog voor gaan?”
Namens je collega-opleiders Heleen en Frouke:
“Mieke, dank je wel voor je jarenlange inzet voor onze prachtige opleiding, voor de heldere samenwerking en voor jouw eigenheid als opleider. We wensen je een mooie, ontspannen en inspirerende tijd als pensionado!”
Debby Marijnissen is docent en docent-coach bij het Udens College en volgde in het jaar 2021-2022 de opleiding Coach in het Onderwijs. Graag deelt zij haar ervaringen en vertelt ze meer over hoe coaching er op haar school is ingericht.
Wat heeft deelname aan de opleiding jou opgeleverd?
“De opleiding heeft me heel veel gebracht. Op de eerste plaats heb ik geleerd hoe je een goed coachgesprek kunt voeren. De kracht van stilte was een eye-opener. Daarnaast leerde ik hoe je een intervisie kunt begeleiden en hoe je nieuw beleid voor je school kunt bedenken, pitchen, uitvoeren en evalueren. Ook leerde ik veel van de ervaringen en hulpvragen die de andere deelnemers inbrachten in de groep; we konden alles bespreken waar we tegenaan liepen en gesprekstechnieken oefenen. Dit intensieve contact met de groep was heel fijn en gezellig. Dat zorgde bij mij ook voor de juiste motivatie om de opleiding goed af te ronden. Door alle informatie die we tijdens de opleiding kregen over loopbaanmogelijkheden, ben ik zelf ook gaan nadenken over mijn eigen baan. Volgend jaar ga ik een dag minder werken en me meer bezighouden met mijn eigen bedrijfje!”
Wat doe je momenteel op het gebied van coaching?
“Op dit moment ben ik docent en docent-coach. Ik begeleid vooral nieuwe collega’s. Zij hebben gemiddeld één keer in de twee weken een coachgesprek gedurende het schooljaar. Soms komen er ook zittende collega’s met een vraag of een onderwerp dat hen bezig houdt. Samen bespreken we of het blijft bij één gesprek of dat we een paar gesprekken nodig hebben. Daarnaast organiseren we bij het Udens College ook intervisiebijeenkomsten (dit doe ik samen met de andere docentcoaches). Deze intervisie vormt een vast onderdeel van het inductieprogramma en soms komt er een vraag binnen van een groep collega’s. Afhankelijk van de vraag en de groep bepalen we de vorm van de intervisie. Zo hebben we met de onderwijsassistenten tijdens een studiedag een vorm van inspringtheater gedaan.”
Wat speelt er verder bij het Udens College op het gebied van coaching?
“Op dit moment zijn we bezig met het ontwikkelen van nieuw beleid op het gebied van zij-instromers. Daar komt meer bij kijken dan ik dacht. Het moet schoolbreed worden ingezet en daarom loopt het proces over meerdere schijven. Daarnaast intensiveren we de samenwerking met de havo/vwo-locatie. Verder werk ik bij het Udens College al een paar jaar met leerlingacteurs. Karen Oosterink, de bedenkster van deze methodiek, heeft leerlingen opgeleid tot trainingsacteur en een collega en mij opgeleid tot begeleider van deze sessies. Leerlingen leren een klas te spelen op een bepaald drukteniveau, zich aan te passen aan het gedrag van de docent, te observeren en feedback te geven. Zo kunnen we docenten met hulpvragen helpen om in een veilige setting dingen uit te proberen. Dit jaar is het voor het eerst een vast onderdeel van het inductieprogramma. Elke nieuwe collega krijgt een trainingssessie.”
Zijn er nog dingen die je wilt ontwikkelen of delen?
“Ik zou nog meer willen leren over zittende collega’s. Mensen die al jaren op school werken en ergens tegen aan lopen. Door gesprekken met anderen te voeren leer ik bovendien ook veel over mezelf. Ik denk meer na over hoe ik zelf mijn werkzaamheden en bepaalde situaties aanpak.”
De opleiding Coach in het onderwijs gaat “verhuizen” en wel naar de Hogeschool van Amsterdam (HvA), Faculteit Onderwijs & Opvoeding (FOO).
Het afgelopen jaar hebben wij gesprekken gevoerd over het onderbrengen van onze mooie opleiding binnen de HvA en met succes: op 21 februari 2023 heeft het MT van FOO besloten dat zij onze opleiding graag wil opnemen in het nascholingsaanbod.
Het was onze wens om weer aan te sluiten bij een kennisinstituut, om een wisselwerking tot stand te brengen met een hogeschool waarin kennisontwikkeling en het in praktijk brengen van die kennis binnen het onderwijs centraal staat. Vanuit FOO bestaat de wens om het programma Leven lang ontwikkelen uit te breiden waardoor het ontwikkelingsperspectief van leraren wordt vergroot. Onze opleiding wordt gezien als een mooie aanvulling op dat aanbod.
Dit heeft erin geresulteerd dat de post-hbo opleiding Coach in het onderwijs met ingang van september 2023 uitgevoerd gaat worden onder de vlag van de Faculteit Onderwijs & Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam.
Wat betekent dit voor het veld en toekomstige deelnemers?
We zijn verheugd dat het MT van FOO de opleiding integraal en ongewijzigd wil overnemen. Dit betekent dat inhoud, opzet en werkwijze hetzelfde blijven. Ook onze ervaren opleiders “verhuizen mee”. We gaan er vanuit dat de kwaliteit die wij hoog in het vaandel hebben, op deze manier gecontinueerd kan worden.
Ook blijven we onze post-hbo-erkenning aanhouden en blijven we een LVSC-erkende opleiding, we blijven voldoen aan de kwaliteitseisen van het CPION, we blijven ondersteund en gevoed worden door onze Veldadviesraad, en de door ons opgeleide coaches kunnen zich blijvend registeren als coach in het beroepsregister.
En de opleiding blijft voor iedereen toegankelijk: docenten uit alle onderwijssectoren (van PO tot WO) en deelnemers uit het hele land blijven van harte welkom.
Voor de langere termijn zien wij kansen tot intensievere samenwerking met instituuts- en schoolopleiders, met de initiële opleidingen van FOO en met de ontwikkelingen binnen het lectoraat Leren en innoveren van Marco Snoek rondom de professionalisering van docenten. Hoe dit vorm gaat krijgen, zullen we komend jaar gaan onderzoeken met elkaar. We houden u graag op de hoogte.
Ook zullen veranderingen te zijner tijd merkbaar worden in aspecten als procedures voor aanmelding, betaling en certificering. Na verloop van tijd zullen we ook de informatie van onze website verplaatsen naar de site van de HvA en zal de communicatie vanuit de HvA plaatsvinden. Wij zullen u daarover informeren als een en ander geregeld is.
En concreet?
Voorlopig blijft onze eigen website in de lucht voor meer informatie. Ook vindt u hier:
U kunt ons ook volgen op LinkedIn en een connectieverzoek indienen.
Heeft u vragen of wilt u reageren naar aanleiding van dit bericht? We zijn – als altijd – bereikbaar via info@coachinhetonderwijs.com
Graag delen we weer tips en nieuws op het gebied van coaching in het onderwijs met je!
In de aprileditie van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs lees je o.a.:
Ga naar de webversie van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs.
Graag delen we weer een leestip met je. Deze keer is dit het boek ‘De juiste vraag’, over de kunst van het vragen stellen in coachende gesprekken.
Auteurs: Joris Brenninkmeijer en Mieke Voogd, Boom december 2019.
“De juiste vraag” van Joris Brenninkmeijer en Mieke Voogd staat dit jaar voor het eerst op onze literatuurlijst. We hebben dit boek om twee redenen opgenomen:
1. Omdat het een verdieping geeft in het stellen van vragen binnen verschillende contexten en met diverse doelen. Een verdieping op de basisvaardigheden die we in de opleiding aanleren voor de verschillende fasen van een coachgesprek. Brenninkmeijer en Voogd gaan net wat verder, hebben een andere ordening en geven weer te denken over wanneer je welke keuzes kunt maken.
2. De tweede reden is dat we, met Brenninkmeijer en Voogd, vinden dat de basis van het ambacht van de coach het stellen van vragen is. En dat klinkt echt simpeler dan het is: welke vragen in welke fase? Hoe formuleer je ze zo dat je je doel bereikt? En hoe passen ze binnen de verschillende fasen van een coachgesprek? In onze opleiding besteden we veel aandacht aan structuur van een gesprek en van een coachtraject: “De juiste vraag is een mooie verdieping daarop.”
Het boek bestaat uit 3 delen:
Daarin zie je een opbouw van basis naar verdieping. In het eerste deel komt ook de basishouding van de coach aan bod; het vertrekpunt van de coach is, aldus de auteurs, het uitgangspunt van een OEN: Oprecht nieuwsgierig, Eerlijk en vanuit Niet weten.
Het eerste deel is gericht op het stellen van vragen en het belang daarvan binnen coaching. Welke vragen kun je stellen in welke fase, wat kan er misgaan en welke competenties heeft een coach nodig? Ze gaan in dit deel ook in op de kwaliteiten en valkuilen van een coach en wanneer een kwaliteit ook een valkuil kan worden.
In het tweede deel gaan ze in op verschillende stijlen en wordt je als lezer uitgenodigd te reflecteren op welke keuzes je maakt en in hoeverre je je wilt specialiseren of juist in de breedte wilt ontwikkelen. Alles kan, maar het belang van voortdurende professionele reflectie maken de auteurs inzichtelijk. In het afsluitende hoofdstuk van deel 2 bespreken ze bijzondere vragen, zoals Systemische vragen, Circulaire vragen, Socratische vragen en vragen om te reframen.
Het derde deel gaat over het belang van het non verbale, de lichaamstaal en hoe je daar als coach bij kunt aansluiten. De auteurs beschrijven hoe taal en taalgevoeligheid kunnen helpen bij het vinden van de ‘waarheid’ en het formuleren van vragen. Het laatste hoofdstuk helpt je om je je nog verder te ontwikkelen tot vragensteller door het ‘hoe’ en het ‘waarom’ te bespreken. Een mooie opbouw waar voor iedere coach in iedere fase van de ontwikkeling inspiratie, kennis, voorbeelden en reflectie te vinden is!
Graag delen we weer tips en nieuws op het gebied van coaching in het onderwijs met je!
In de maarteditie van 2021 van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs lees je o.a.:
Ga naar de webversie van de nieuwsbrief Coach in het Onderwijs.
Wil je meer weten over blended en online coaching?
We kunnen je de volgende twee uitgaves van harte aanbevelen:
Anne Ribbers en Alexander Waringa, Amsterdam 2020
De eerste druk van hun boek dateert uit 2012, zó lang hebben Ribbers en Waringa al ervaring met e-coaching en dat is te merken. In hun boek behandelen zij de achtergrond, geschiedenis en voor- en nadelen van online coachen. Ze bespreken de verschillende vormen van e-coaching (Skype, video, telefoon, chat, e-mail en sms). Hierbij ligt de focus op mogelijkheden van het schrijven bij e-mail-, chat- en sms-coaching.
In deel 1 geven zij een introductie op e-coaching: wat verstaan we er onder, welke typen zijn er en wat zijn de kenmerken. Ook geven ze relevante achtergrondinformatie op basis van onderzoek. Het is een gedegen uitwerking die veel inzicht geeft en stof tot nadenken. In deel 2, het meer praktische deel, geven ze handvatten aan de hand van het ABC-model en hun eigen methodiek. Hier gaan ze ook in op de meer technische aspecten zoals privacy en de mogelijkheden van de verschillende platforms. In deel 3 tenslotte werken ze een online (of e-)coachingstraject uit.
Wat ons betreft een goed basiswerk waarin alle facetten van ‘e-coaching’ aan bod komen. Als (verstokte) ‘analoge’ coach kun je op basis van dit boek goed keuzes maken om je coachingstrajecten meer blended te gaan verzorgen. Wij vonden het met name vanuit die gedachte inspirerend en refereren er geregeld naar in de opleiding ‘Coach in het onderwijs’. Het leverde ons zelfs ideeën op om onze opleiding zelf door te ontwikkelen naar een blended opleiding!
Mirjam Windrich, Houten 2008
In ‘Het succes van online coaching’ laat Mirjam Windrich vanuit verschillende perspectieven de voordelen van online coaching zien: voor de cliënt, de werkgever en de coach. Aan de hand van talloze voorbeelden en ontwikkelingen op het gebied van mentale training en psychotherapie legt zij uit waarom online coaching, met de nadruk op e-mail-coaching, zo goed werkt. In hoofdstuk 2, 3 en 4 gaat ze in op de voordelen hiervan voor de cliënt, de werkgever en de coach. Ze legt uit wat de overeenkomsten zijn met meditatie, geeft praktische tips en ervaringen vanuit de praktijk. Een aanrader voor iedere coach die meer online wil gaan doen.
